İNSAN HAKLARI EKSENİNDE POLİS HAKLARI
Murat DAĞLAR
Polis olarak insan haklarına bakışımız nasıl olmalı? Klasik ve modern polis için insan hakları ne ifade eder?
21 Yüzyıl polisleri (çağdaş polisler) gerçekte insan hakları ibaresinden ne anlamalı? Polis hakları dediğimiz şey insan haklarından farklı bir olgu mu?
“İnsan Hakları”, insanın, sadece insan olması sebebiyle doğuştan gelen, devredilemez ve vazgeçilemez haklar anlamını ifade eder. İnsan hakları birileri (devlet, zümre, kişi, padişah vs.) tarafından insana lütfedilmiş haklar değildir. Aksine, insanoğlunun doğumundan bile önce, anne rahmine düşmesiyle kendiliğinden edinilmiş haklardır. Dolayısıyla, haklar, birileri tarafından tanındığı için var değil, var olduğu için herkes tarafından tanınmak zorundadır.
Sanık hakları, mağdur hakları, memur hakları, işçi hakları, kadın hakları, çocuk hakları ve polis hakları kavramlarından hasıl olan şey, esasında insan haklarıdir.
Yani polis hakları da, polisin insan olmasının bir neticesi olarak vardır.
Klasik polis kültürü içerisinde, insan hakları kavramı maalesef olumsuz bir mana içerir. Yani, çağdaş olmayan bir polis teşkilatı içerisinde polislerin “insan hakları” denince anladıkları şey direkt olarak suçlu veya sanık haklarıdir. Buna göre haklar, suçlu ve sanıkları temize çıkarmak, onlara yardımcı olmak ve işledikleri suçları örtbas etmek için vardır.
Klasik polis anlayışına göre, sanık veya suçlu işlemiş olduğu suçtan dolayı insan muamelesine layık değildir. Çünkü o suçludur ve suçlunun hakkı diye bir şey olmaz. Olsa olsa suçlunun hak ettiği ceza olabilir.
Klasik polisler insan hakları kavramını Avrupanın veya geniş manada batının Türkiye’ye dayatması olarak görürler.
Günümüzün çağdaş polisleri ise, insan hakları kavramını çok daha geniş bir perspektifte ele alırlar. İnsan hakları onlar için sadece suçlu/sanık hakları anlamına gelmez. Çağdaş polisler için insan hakları: Sanık haklarını, mağdur haklarını, çocuk haklarını, kadın haklarını, vatandaşlık haklarını, işçi haklarını, polis haklarını ve bilimun bütün bireylerin haklarını ifade eder.
Bu modern yaklaşımda insan hakları, bireylerin ırk, din, dil, mezhep, renk, cinsiyet ve siyasi görüşlerine bağlı olarak değişmez. İnsan olmak doğrudan bu haklara sahip olmak anlamına gelir.
Ayrıca, çağdaş polisler insan hakları olgusunu Avrupa’nın dayatması olarak da görmezler. Çünkü, insan hakları kavramı evrensel bir değerdir. Ne Avrupanın ne Amerikanın ve ne Asyanın tapulu malı değil, insanlığın ortak kazanımıdır.
Nitekim, tarih boyunca milletimizin de insan haklarının gelişiminde çok büyük katkıları olmuştur. Hakları ihlal edilen başka bir çok toplumun gelip, Türk milletinin şefkatine ve insan haklarına saygısına sığındığını en muteber tarih kitapları bildirmektedir.
İnsan hakları ekseninde ki adaletimiz, cihan padişahı Fatih Sultan Mehmet ile eli kesilen, yahudi bir mimarı aynı mahkemede yargılayip, Fatih Sultan Mehmet’i haksız bulmuştur.
Aynı şekilde, bu milletin çok az bir Türk nüfusuyla, (onlarca farklı millletlerden müteşekkil) koca bir imparatorluğu insan haklarına gösterdiği özen sayesinde altı yüz yıl idare ettiğini bugün batının kendi tarihçileri ifade ediyor.
Tarih boyunca kurulmuş Türk devlet liderlerinin insan hakları hakkında yayınladıkları sayısız ferman ve kanunlar bu iddanın en büyük delilidir.
Tarihimizin dünya insan hakları gelişimine sağladığı katkılar kitaplara sığmaz.
Modern polisler, insan haklarının yeri gelince polise de lazım olacağının/olduğunun şuurundadırlar. Bazen şu yada bu şekilde sanık durumuna düşen polislere de kötü muameleyi engelleyecek olan, yine insan haklarını benimsemiş bu çağdaş polislerin kendileridir.
Polisimizin en çok yakındığı konulardan biri olan “insan biyolojisin kaldıramayacağı şekilde ve karşılıksız (ücretsiz) fazla çalıştırılmak” da yine insan hakları bağlamında ele alınacak bir husustur. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin 24 üncü maddesi ve 23 üncü maddesinin birinci alt maddesi;
“Her şahsın dinlenmeye, eğlenmeye, bilhassa çalışma müddetinin makul surette sınırlandırılmasına ve muayyen devrelerde ücretli tatillere hakkı vardır.”
“Her şahsın çalışmaya, işini serbestçe seçmeye, adil ve elverişli çalışma şartlarına ve işsizlikten korunmaya hakkı vardır.”hükümlerini içermektedir.
Polis sendikası meselesine gelince, yine İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin 23 üncü maddesinin dördüncü alt maddesi;
“Herkesin menfaatlerinin korunması için sendikalar kurmaya ve bunlara katılmaya hakkı vardır.” hükmünü içermektedir.
Artan polis intiharları konusu, aynı şekilde insan hakları bağlamında araştırılmalıdır. Bu üzücü intihar olaylarının önünü alacak düzenlemeleri hayata geçirmek, en önemli insan hakları mevzularımızdan bir diğeridir.
Amerika’da ve Avrupa’da polis hakları konusunda sayısız kitap ve makale varken maalesef, Türkiyemizde basit sevide bir araştırma, kitap veya makale bile bulmak mümkün değildir.
Örnekleri çoğaltmak mümkün...
Sonuç olarak;
İnsan hakları kavramını sadece sanık ve suçlu hakları seviyesine indirmek pek rasyonel bir yaklaşım değildir. İnsan hakları, sanık ve suçlunun cezalandırılmamasını değil, insan haysiyetiyle bağdaşmayacak şekilde cezalandırılmamasını garanti eder. Ayrıca, insan hakları olgusu sanık/şüpheli görülen kişinin mahkeme kararı sonucunda masum çıkma ihtimalini dikkate alan insani bir yaklaşımdır.
İnsan hakları, batının dayatması değil, kökü tarihimizin derinliklerine uzanan kendi öz değerimizdir. Bu haklar, kendimizin, çocuklarımızın, anne babalarımızın ve bütün insanlığın haklarıdir.
Polis hakları, insan hakları kavramının geniş yelpazesi içerisindedir.
Polis önce insan sonra polistir. Dolayısla, insan haklarının destekçisi olmak, insan olarak polisin kendi haklarının destekçisi olması anlamına gelir.
Türkiye’de insan hakları uygulamaları, herkesin haklarına sahip çıktığı kadar polisininde haklarına sahip çıkmalıdır.
Murat DAĞLAR
Polis olarak insan haklarına bakışımız nasıl olmalı? Klasik ve modern polis için insan hakları ne ifade eder?
21 Yüzyıl polisleri (çağdaş polisler) gerçekte insan hakları ibaresinden ne anlamalı? Polis hakları dediğimiz şey insan haklarından farklı bir olgu mu?
“İnsan Hakları”, insanın, sadece insan olması sebebiyle doğuştan gelen, devredilemez ve vazgeçilemez haklar anlamını ifade eder. İnsan hakları birileri (devlet, zümre, kişi, padişah vs.) tarafından insana lütfedilmiş haklar değildir. Aksine, insanoğlunun doğumundan bile önce, anne rahmine düşmesiyle kendiliğinden edinilmiş haklardır. Dolayısıyla, haklar, birileri tarafından tanındığı için var değil, var olduğu için herkes tarafından tanınmak zorundadır.
Sanık hakları, mağdur hakları, memur hakları, işçi hakları, kadın hakları, çocuk hakları ve polis hakları kavramlarından hasıl olan şey, esasında insan haklarıdir.
Yani polis hakları da, polisin insan olmasının bir neticesi olarak vardır.
Klasik polis kültürü içerisinde, insan hakları kavramı maalesef olumsuz bir mana içerir. Yani, çağdaş olmayan bir polis teşkilatı içerisinde polislerin “insan hakları” denince anladıkları şey direkt olarak suçlu veya sanık haklarıdir. Buna göre haklar, suçlu ve sanıkları temize çıkarmak, onlara yardımcı olmak ve işledikleri suçları örtbas etmek için vardır.
Klasik polis anlayışına göre, sanık veya suçlu işlemiş olduğu suçtan dolayı insan muamelesine layık değildir. Çünkü o suçludur ve suçlunun hakkı diye bir şey olmaz. Olsa olsa suçlunun hak ettiği ceza olabilir.
Klasik polisler insan hakları kavramını Avrupanın veya geniş manada batının Türkiye’ye dayatması olarak görürler.
Günümüzün çağdaş polisleri ise, insan hakları kavramını çok daha geniş bir perspektifte ele alırlar. İnsan hakları onlar için sadece suçlu/sanık hakları anlamına gelmez. Çağdaş polisler için insan hakları: Sanık haklarını, mağdur haklarını, çocuk haklarını, kadın haklarını, vatandaşlık haklarını, işçi haklarını, polis haklarını ve bilimun bütün bireylerin haklarını ifade eder.
Bu modern yaklaşımda insan hakları, bireylerin ırk, din, dil, mezhep, renk, cinsiyet ve siyasi görüşlerine bağlı olarak değişmez. İnsan olmak doğrudan bu haklara sahip olmak anlamına gelir.
Ayrıca, çağdaş polisler insan hakları olgusunu Avrupa’nın dayatması olarak da görmezler. Çünkü, insan hakları kavramı evrensel bir değerdir. Ne Avrupanın ne Amerikanın ve ne Asyanın tapulu malı değil, insanlığın ortak kazanımıdır.
Nitekim, tarih boyunca milletimizin de insan haklarının gelişiminde çok büyük katkıları olmuştur. Hakları ihlal edilen başka bir çok toplumun gelip, Türk milletinin şefkatine ve insan haklarına saygısına sığındığını en muteber tarih kitapları bildirmektedir.
İnsan hakları ekseninde ki adaletimiz, cihan padişahı Fatih Sultan Mehmet ile eli kesilen, yahudi bir mimarı aynı mahkemede yargılayip, Fatih Sultan Mehmet’i haksız bulmuştur.
Aynı şekilde, bu milletin çok az bir Türk nüfusuyla, (onlarca farklı millletlerden müteşekkil) koca bir imparatorluğu insan haklarına gösterdiği özen sayesinde altı yüz yıl idare ettiğini bugün batının kendi tarihçileri ifade ediyor.
Tarih boyunca kurulmuş Türk devlet liderlerinin insan hakları hakkında yayınladıkları sayısız ferman ve kanunlar bu iddanın en büyük delilidir.
Tarihimizin dünya insan hakları gelişimine sağladığı katkılar kitaplara sığmaz.
Modern polisler, insan haklarının yeri gelince polise de lazım olacağının/olduğunun şuurundadırlar. Bazen şu yada bu şekilde sanık durumuna düşen polislere de kötü muameleyi engelleyecek olan, yine insan haklarını benimsemiş bu çağdaş polislerin kendileridir.
Polisimizin en çok yakındığı konulardan biri olan “insan biyolojisin kaldıramayacağı şekilde ve karşılıksız (ücretsiz) fazla çalıştırılmak” da yine insan hakları bağlamında ele alınacak bir husustur. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin 24 üncü maddesi ve 23 üncü maddesinin birinci alt maddesi;
“Her şahsın dinlenmeye, eğlenmeye, bilhassa çalışma müddetinin makul surette sınırlandırılmasına ve muayyen devrelerde ücretli tatillere hakkı vardır.”
“Her şahsın çalışmaya, işini serbestçe seçmeye, adil ve elverişli çalışma şartlarına ve işsizlikten korunmaya hakkı vardır.”hükümlerini içermektedir.
Polis sendikası meselesine gelince, yine İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin 23 üncü maddesinin dördüncü alt maddesi;
“Herkesin menfaatlerinin korunması için sendikalar kurmaya ve bunlara katılmaya hakkı vardır.” hükmünü içermektedir.
Artan polis intiharları konusu, aynı şekilde insan hakları bağlamında araştırılmalıdır. Bu üzücü intihar olaylarının önünü alacak düzenlemeleri hayata geçirmek, en önemli insan hakları mevzularımızdan bir diğeridir.
Amerika’da ve Avrupa’da polis hakları konusunda sayısız kitap ve makale varken maalesef, Türkiyemizde basit sevide bir araştırma, kitap veya makale bile bulmak mümkün değildir.
Örnekleri çoğaltmak mümkün...
Sonuç olarak;
İnsan hakları kavramını sadece sanık ve suçlu hakları seviyesine indirmek pek rasyonel bir yaklaşım değildir. İnsan hakları, sanık ve suçlunun cezalandırılmamasını değil, insan haysiyetiyle bağdaşmayacak şekilde cezalandırılmamasını garanti eder. Ayrıca, insan hakları olgusu sanık/şüpheli görülen kişinin mahkeme kararı sonucunda masum çıkma ihtimalini dikkate alan insani bir yaklaşımdır.
İnsan hakları, batının dayatması değil, kökü tarihimizin derinliklerine uzanan kendi öz değerimizdir. Bu haklar, kendimizin, çocuklarımızın, anne babalarımızın ve bütün insanlığın haklarıdir.
Polis hakları, insan hakları kavramının geniş yelpazesi içerisindedir.
Polis önce insan sonra polistir. Dolayısla, insan haklarının destekçisi olmak, insan olarak polisin kendi haklarının destekçisi olması anlamına gelir.
Türkiye’de insan hakları uygulamaları, herkesin haklarına sahip çıktığı kadar polisininde haklarına sahip çıkmalıdır.
Murat DAĞLAR
Kaynak:polis-web.tr
Kayıtlar
2 yorum:
neden
bunda
polis
hakı
vermemiş
Merhaba yayın hayatına yeni başlayacak Yurt Gazetesi muhabiriyim... Sizinle polislerin sosyal hakları konusunda hazırladığım bir yazı dizisi için görüşmek istiyorum. Bana geri dönüş yaparsanız memnun olurum.
Yorum Gönder